عوارض جانبی داروها
- دکتر رشیدی
- مطالب پزشکی
عوارض جانبی چیست؟
عوارض جانبی عوارض نامطلوب یا ناخواسته ای هستند که داروها می توانند ایجاد کنند. اکثر مردم بدون دچار شدن به عوارض جانبی، دارو مصرف می کنند، اما برخی از افراد دچار عوارض جانبی می شود.
برخی از شایعترین عوارض جانبی داروها شامل موارد زیر است:
●تهوع یا استفراغ
●سرگیجه
●سردرد
● ناراحتی معده، اسهال یا یبوست
●احساس گرسنگی کمتر و بیشتر از حد معمول
●مشکل در خواب
●خشکی دهان
●سرفه خشک که از بین نمی رود
●بثورات پوستی
●احساس خستگی یا خواب آلودگی، یا زود خسته شدن
●احساس غمگینی، افسردگی، مضطرب یا پریشان
●مشکلات جنسی
آیا عوارض جانبی می توانند خطرناک باشند؟
بله، در موارد نادر، عوارض جانبی می توانند خطرناک یا حتی تهدید کننده زندگی باشند. به عنوان مثال، افراد ممکن است واکنش های آلرژیک (حساسیتی) شدید به داروها داشته باشند.
اگر داروی جدیدی را شروع کردید و هر یک از علائم ذکر شده در زیر را داشتید، با اورژانس (115) تماس بگیرید:
●خس خس سینه یا مشکل در تنفس
●درد یا سفتی قفسه سینه
● از حال رفتن یا احساس اینکه ممکن است بیهوش شوید
● تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو
●تشنج
عوارض جانبی چه زمانی ممکن است شروع شود؟
اگر قرار باشد عوارض جانبی رخ دهد، معمولاً بلافاصله پس از شروع داروی جدید یا زمانی که دوز شما افزایش می یابد، شروع می شود. برخی از عوارض جانبی مانند واکنش آلرژیک یا ناراحتی معده ممکن است در اولین ساعات پس از مصرف دارو رخ دهد. برخی دیگر ممکن است برای یک هفته یا حتی ماه ها شروع نشوند، مانند یثورات پوستی یا سرفه خشک.
اگر داروهای من عوارض جانبی ایجاد کنند چه باید بکنم؟
هر زمان که یک عارضه جانبی احتمالی که شما را آزار می دهد، باید با پزشک خود تماس بگیرید. اما اگر داروی جدیدی را شروع کردید و هر یک از علائم ذکر شده در زیر را مشاهده کردید، فوراً تماس بگیرید:
●کهیر یا بثورات پوستی (برآمدگی های قرمز رنگ روی پوست که می تواند خارش داشته باشد)
●احساس سردرگمی، یا احساس اینکه می خواهید به خود صدمه بزنید
●معده درد شدید، استفراغ، یا اسهال
●عدم تمایل به غذا خوردن
●درد، تب، ضعف یا نداشتن انرژی
●ادرار تیره، مدفوع سیاه (حرکت روده)، یا پوست یا چشم زرد رنگ
●علائم دیگری که شما را نگران می کند
اگر علائم دیگری دارید که فکر می کنید ممکن است مربوط به داروی شما باشد، با پزشک خود صحبت کنید. به سادگی مصرف دارویی را که فکر می کنید باعث ایجاد مشکل شده است، قطع نکنید. دارو ممکن است برای سلامتی شما بسیار مهم باشد و قطع دارو ممکن است مشکلات دیگری ایجاد کند. به علاوه، ممکن است آنچه شما فکر می کنید یک عارضه جانبی است، در واقع یک عارضه جانبی نباشد.
پزشک می تواند به شما کمک کند تا بفهمید آیا علائمی که دارید واقعاً عوارض جانبی داروهای شما هستند یا ناشی از چیز دیگری هستند. اگر علائم شما واقعاً عوارض جانبی باشد، پزشک شما ممکن است بتواند دوز شما را تنظیم کند یا درمان شما را به داروی دیگری تغییر دهد. اغلب راه هایی وجود دارد که به شما کمک می کند احساس بهتری داشته باشید.
حتی اگر نمی توان از عوارض جانبی شما جلوگیری کرد، باز هم مهم است که با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است به شما کمک کند تا بفهمید چرا دارویی که مصرف می کنید ارزش آن را دارد حتی اگر عوارض جانبی ایجاد کند.
در اینجا مواردی وجود دارد که باید بدانید یا انجام دهید تا از عوارض جانبی پیشگیری یا مقابله کنید:
●برای جلوگیری از عوارض جانبی دارو را به درستی مصرف کنید – دوز را که روی نسخه و برچسب دارو نوشته شده است مصرف کنید. این دوز بر اساس سن، وزن، مشکلات سلامتی خاص و سایر داروهایی که مصرف می کنید تنظیم شده است. تمام دستورالعملهای روی برچسب و آموزش چاپ شده برای بیمار همراه با دارو را به دقت دنبال کنید. (به عنوان مثال، بر روی برخی از برچسب های دارو نوشته شده است: «با غذا مصرف کنید» یا «از مصرف الکل خودداری کنید» یا «تا زمانی که اثرات دارو را بر خود متوجه نشدید از رانندگی خودداری کنید.») همچنین، دستورالعمل هایی را که پزشک به شما می دهد دنبال کنید. ممکن است به شما بگویند که با دوز کم شروع کنید و دوز را به آرامی افزایش دهید تا عوارض جانبی نداشته باشید.
همچنین می توانید از جعبه های نگهدارنده دارو استفاده کنید که برای هر روز هفته یا ساعات روز بخش مشخصی دارند. این می تواند به شما کمک کند از مصرف بیش از حد یا خیلی کم داروهای خود اجتناب کنید.
● داروهای خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که آنها را به درستی مصرف می کنید – یک کیسه با تمام داروهای خود به مطب پزشک خود بیاورید. از پزشک خود بخواهید آنها را با شما بررسی کند.
●مواظب مخلوط کردن داروها باشید – برخی داروها با سایر داروها، الکل یا محصولات گیاهی به خوبی ترکیب نمی شوند. به پزشک و داروساز خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید، از جمله داروهای بدون نسخه، گیاهان دارویی و هر داروی دیگری بگویید. از آنها بخواهید تداخلات دارویی را بررسی کنند.
●به خاطر داشته باشید که برخی از عوارض جانبی با گذشت زمان از بین میروند – با عادت کردن بدن به دارو، ممکن است عارضه جانبی از بین برود. به عنوان مثال، داروهایی برای درمان افسردگی گاهی اوقات می توانند معده شما را برای مدتی آزار دهند. اما این عارضه بعد از 1 یا 2 هفته از بین می رود.
●با پزشک خود همراهی کنید و راه هایی برای مدیریت عوارض جانبی خود پیدا کنید – معمولاً کارهای ساده ای وجود دارد که می توانید انجام دهید تا عوارض جانبی کمتر آزاردهنده باشد. به عنوان مثال، برخی از داروها می توانند باعث ایجاد احساس خواب آلودگی شوند، اما اگر آنها را درست قبل از خواب مصرف کنید، مشکلی نیست. سایر داروها می توانند شما را دچار یبوست کنند، اما اگر بتوانید میوه و سبزیجات بیشتری بخورید، آب بیشتری بنوشید و از نرم کننده مدفوع استفاده کنید، می توانید یبوست را کاهش دهید. اگر یک داروی فشار خون یا ضد افسردگی باعث مشکلات جنسی شود، ممکن است بتوانید از داروی دیگری برای بهبود رابطه جنسی استفاده کنید.
نکته مهم این است که در مورد عوارض جانبی که شما را آزار می دهد با پزشک خود صحبت کنید. به این ترتیب او می تواند راه حل ارائه دهد. همه افراد عوارض جانبی یکسانی ندارند، بنابراین پزشک شما نمی داند چه اتفاقی برای شما می افتد مگر اینکه به او بگویید.
چگونه می توانم از عوارض جانبی شناخته شده داروهایم مطلع شوم؟
چند راه مختلف وجود دارد که می توانید عوارض جانبی شناخته شده را پیدا کنید:
● در هنگام تجویز داروها از پزشک خود بپرسید که چه عوارض جانبی را باید انتظار داشت.
●هنگامی که نسخه های خود را دریافت کردید، از داروساز خود در مورد عوارض جانبی بپرسید.
●بپرسید برای جلوگیری از عوارض جانبی چه کاری باید انجام دهید و در صورت وقوع چه باید کرد.
●اطلاعات چاپی برای بیماران را، که روی یا داخل جعبه دارو وجود دارد، بخوانید.